پشت پلک صبح برنامه شبانگاهی رادیو سلامت

کارشناس برنامه دکتر مریم فرضی مشاور ارشد خانواده

معلم می‌خواست اولین جلسه درس را شروع کند. سخت‌ نگران بود. وقتی باعجله به طرف میز می‌رفت پایش لیز خورد و افتاد. کلاس از خنده منفجر شد. معلم آهسته از جایش بلند شد، ایستاد و گفت: آدم حتی اگر با صورت زمین بخورد باز هم می‌تواند بلند شود. دیگر هیچ صدایی از دیوار هم بلند نمی‌شد...تربیت به معنای افزودن رشد و ایجاد دگرگونی مطلوب است . تنبیه یا تشویق از جمله الگوهای تربیتی است که برای آگاه کردن فرد نسبت به کارهای منفی یا مثبت اش انجام می شود و در شکل گیری هنجارها نقش مهمی دارد. بسیاری از والدین برای تربیت کودکانشان راههای مختلفی را امتحان می کنند، از کتک زدن کودک گرفته تا محروم کردن، اخم کردن و گفتن جملاتی از قبیل دیگه دوستت ندارم و… از طرف دیگر والدینی هستند که اعتقادی به تنبیه کودکان ندارند و سعی می کنند با تشویق کودکشان را تربیت کنند به نظر شما کدام روش مناسب تر است: فقط تنبیه؟ فقط تشویق؟ یا تنبیه و تشویق در کنار هم؟ در میان اصول تربیتی تنبیه و تشویق جایگاه ویژه ای دارد. همه ی ما چه به عنوان والدین و چه به عنوان فرزند، این دو را تجربه کرده ایم. بسیاری از والدین این دو ابزار تربیتی را طبق آنچه از بزرگترها تجربه کرده یا دیده اند، برای فرزندان خود به کار می گیرند و تصور می کنند به کسب اطلاعات و افزایش آگاهی در این باره نیازی ندارند، غافل از این که نادیده گرفتن اصول این دو شیوه تربیتی تبعاتی دارد و باعث می شود والدین در موارد بسیاری سرخورده و ناامید شوند. آن ها اغلب شکایت می کنند که بچه های این دوره و زمونه فرق کرده اند غافل از این که بچه ها فرق نکرده اند و این والدین هستند که باید شیوه های برخورد صحیح با کودکان را بیاموزند. آن چه بسیاری از والدین نمی دانند این است که تنبیه و تشویق باید طبق اصول انجام شود تا اثر بخش باشد. یکی از مهمترین و کارآمدترین ابزار های تربیتی،  تشویق کردن است. از آنجا که کودک تمایل بسیار زیادی به جلب توجه و تاییدشدن دارد، به تشویق و تحسین واکنش مثبت نشان می دهد و به او اطمینان خاطر می دهد که مورد توجه قرار گرفته است. از این رو تشویق کردن، نه تنها موجب تقویت و پرورش رفتارهای مثبت می شود بلکه آرامش و نشاط کودک را درپی خواهد داشت. تشویق گاهی زبانی است که والدین با دلجویی و بیان جملات محبت‏ آمیز، رفتار و گفتار کودک را مورد تشویق قرار می‏ دهد و کودک را دلگرم و امیدوار می‏کنند و گاهی والدین با به آغوش گرفتن کودک، نوازش او، نگاه توأم با لبخند ، خرید شکلات، اسباب‏ بازی، لباس ، گردش و… او را به خاطر عملی که انجام داده است، می ‏ستاید. تنبیه در لغت به معنى آگاه کردن و در اصطلاح نوعى تحریک عاطفى از غیر راه مهرورزى و گاهى با خشونت و امرى قابل تشویق است. این تحریک که صورت هشدار و در نهایت نتیجه بازدارندگى از انجام و ادامه یک عمل را دارد ممکن است بصورت: نشان دادن حالت نارضایتی و غم و اندوه و تأسف از عمل باشد و یا بصورت وارد آوردن ضربه بر بدن با دست یا با وسیله‌اى دیگر.   همچنین ممکن است به صورت اجراى برنامه‌اى آزاردهنده باشد بدین گونه که او را از شیئی مورد علاقه‌اش محروم کرده و از دستیابى به هدف دوست‌ داشتنى او را باز دارند. کودک تنبیه را براى خود، برخوردى ناروا مى‌شناسد و آن را براى خود هشدار یا خطرى بحساب مى‌آورد. ازنظر تربیتی تنبیه وسیله‌اى است حساس و خطرناک و باید سعى شود تا حدود امکان آن را به کار نگیرند، مگر آنگاه که فرد درمسیر لغزش و انحراف باشد و سدّ راه او جز از آن طریق امکان‌‌پذیر نباشد. و یا مى‌خواهیم طفلى را به راه صلاح آوریم و شیوه‌اى جز این شیوه در اختیار نباشد

حس خوب زندگی برنامه ای از  رادیو سلامت (93.1.23)

کارشناس برنامه دکتر مریم فرضی روانشناس و مدرس دانشگاه

زندگی آرام است ،  مثل آرامش یک خواب بلند

زندگی شیرین است، مثل شیرینی یک روز قشنگ

زندگی رویایی است، مثل رویای ِیکی کودک ناز

زندگی زیبایی است، مثل زیبایی یک غنچه‌ی باز

طعم زندگی دیگران را برای شیرین کردن زندگی خودمان تلخ نکنیم

یه وقت برای زندگی برنامه ای از گروه سلامت معنوی رادیو سلامت (92.12.26)

کارشناس برنامه دکتر مریم فرضی روانشناس و مدرس دانشگاه

تمام حس خوب ما در روزهای اول عید بر می گردد به دوران کودکی مان، به همان زمان هایی که روز اول عید علاوه بر ذوق مرگ شدن از لباس های نویی که پوشیده بودیم هی دل توی دل مان نبود که چه کسی به ما عیدی می دهد، یا آن اسکناسی که پدر بزرگ مان که ما البته آقاجون صدایش می زدیم چه رقمی است و بعدتر هرجا که می رفتیم از خانه حاج عمو تا دایی جان بزرگ تمام حواس مان به این بود که چه زمان نوبت به عیدی دادن می رسد و دوباره روی مان را می بوسند و اسکناسی کف دست مان می گذارند، برای همین تمام روزهای عید با بچه های فامیل کارمان شده بود حساب و کتاب که پول های کدام مان بیشتر است و آخر سر کدام مان در جمع کردن این پول ها موفق تر هستیم؟! همه مان خیلی سعی می کردیم این اسکناس های تا نخورده را تا مدتی نگه داریم گاهی می شد که تا عید سال بعد هم نگه شان می داشتیم اما بالاخره یک روز خرج می شد.حالا بعد از گذشت این همه سال دوباره دارد عید می شود و نمی شود سال نو بیاید و کسی به کسی عیدی ندهد نمی شود که عید بشود و چیزی به نام عیدی رد و بدل نشود. البته این عیدی همیشه گرفتنی نیست چون گاهی هم ما باید در مقام عیدی دهنده قرار بگیریم و در این روزهای بسیار خوب عید دست توی جیب مان کنیم و یک چیزی به عنوان عیدی بدهیم. حالا اگر قرار باشد که ما هم به همان سبک قدیم اسکناس های نو بگیریم و به ملتی عیدی بدهیم که خیلی کار هیجان انگیز و خاطره انگیزی انجام نداده ایم به نظر ما می شود به جای اسکناس چیزهای دیگری هم عیدی دهید، چیزهایی که علاوه بر هیجان انگیز بودن مهم ترین مزیتش ماندگاری اش است پس اگر شما هم قرار نیست تنبلی به خرج دهید و ساده ترین راه را انتخاب کنید می توانید به ایده های خوب برای عیدی دادن فکر کنید . شاید یکی از عیدی هایی که علاوه بر اسکناس رایج است هدیه دادن سالنامه و سررسید است. این سالنامه و سررسید به این سبب ایده خوبی می تواند باشد که تمام یک سال آینده، به یاد شما خواهند بود

دکتر مریم فرضی - مریم فرضی - استاد مریم فرضی - خانم مریم فرضی